|
|
|
|
| |
Pşenıbje - Pçenıbje - пшэныбжэ - пчъэныбжэ
Yis’’exer: Adıg’e: Pşenıbje-Pçenıbje, Arab: خروب Tr: Keçiboynuzu, İn: carob, Fr: caroube, Rus: рожковое дерево, Latin: Ceratonia siliqua
Pşenıbje (Ceratonia siliqua), paklexeme (Fabaceae) yawunağo şışe Xıfıj wo ş`ıç’e zie ç’ıp’exeme kaşıse. Kıpıç’ere müşqume ya tépl’aç’e ş`ıç’e pşenı bjem zerefedem peé yis’e pşenıbje ziaraore, yimüşquxer pşxım l’eire Zı çıg’ı.
Mertre 10 fedize atığağem nesışö, yithapexer ph’aşe, wus’ışö çap’s’’exew zepaşha blerığe, thapeme yaç’ıhağe cm.10-20 fedize yas’ıpexer woşxıs’em fedex. Yinekığexer cm. 6-12 cm. fedize ç’ıhaxew wus’ışö cefışö, pl’ıjışö yınew, s’’ıqow zetéfığe müşqu be kıpıç’e meh’u çıg’ım yimüşquxer cm.15-20 fedize ç’ıha meh’u. Müşquxeme yaşö ape wus’ışö zıh’uxerem kahwaşö meh’ujı. Müşqum yiişö pıtew yiguzegur aşüı şabe meh’u, zı müşqum 15 fedize yiişö pıtew ç’exer qos’’ıl’ıx. Ç’exeme (Trigosol ) ziraore ğaç’e yaxel’.
Kızşısıre xeğogu ç’ıp’exer.
ABD'em Kaliforniya, Portekiz, Tığap’e İspanya, Malta (İtalya xıt’ıgu Sicilya re Sardunya,Yunanistan , Kıbrıs, Yunan xıt’ıgu Girit, Sisam, Türkiye, (Latin Amerika Küba, Arjantin re Paraguay ), xıfıjı ujıxer , Kıbrıs xıt’ıgu, Libya, Türkiye'm kızşısıre ç’ıp’exer Alanya, Manavgat, Gazipaşa, Mersin' Anamur, Bozyazı, Aydıncık, Gülnar re Silifke, Muğla'm Marmaris re Datça ç’ıp’exeme kaşesı.
Pşenıbje ç’exer pesere s’’ıfıme nalmes yapşıne zıdığıştığ. Nalmesxer, Pşenıbje ç’exemç’e yapşew zeraşerem peé kırat amırıme karat pşıç’e s’’er yiratığ.
Prof.Dr. Aydın Akkaya`m moreşte keo:" Pşenıbje ç’er, yiwoteğuğe zeblimih’o zı ç’e. Adere ç’exeme yafemıde Pşenıbje ç’er psım bere zıxel’ırem yikışnewujı keç’ıseşü, mır zıfeh’urer başe ğuğew, ç’em yişöap’e psı zerepxırımç’ırem peé arı. Areşte zereşıtım peé Arapxer, Selçukxem re Osmanlıxeme ya wah’te woteğuğo pşınew yaığıştığ. Pşenıbje (4) ç’e pl’`ırz ı Dirhem, zeblih’o şıtımi zı Dirhemır Gram 3 woteğuğem péworer arı.
GRAM 100 Pşenıbjem xel’ıxer
|
Kalori
|
180
|
|
Lebığe
|
Gr.11,2
|
|
Protein
|
Gr.4,5
|
|
Dağe
|
Gr.1,4 g
|
|
Karbonhidratxer
|
Gr.80,7
|
|
Lıs’ı
|
Gr.7,7
|
|
Yaje
|
Gr.2.2
|
|
Kalsiyum
|
Mg.352
|
|
Fosfor
|
Mg.81
|
Şeşuğ % 72 fedize be meh’uşü.
Zıtxığer
Hatko Nuri Ersoy
Telif hakk tarafıma aittir basım ve yayını izine tabidir.
пшэныбжэ (джэратониа силикIуа), пакълэхэмэ (фабаджэаэ) яунагъо шышэ хыфыж о шIыкIэ зиэ кIыпIэхэмэ къашысэ. къыпыкIэрэ мушкIумэ я теплъакIэ шIыкIэ пшэны бжэм зэрэфэдэм пэе ицэ пшэныбжэ зиараорэ, имушкIухэр пшхым лъэирэ зы чъыгы.
мэртрэ 10 фэдизэ атыгъагъэм нэсышъо, итхьапэхэр пхъашэ, уцышъо чъапIцIэхэу зэпашхьа блэрыгъэ, тхьапэмэ якIыхьагъэ джм.10-20 фэдизэ яцыпэхэр ошхыцэм фэдэх. инэкъыгъэхэр джм. 6-12 джм. фэдизэ кIыхьахэу уцышъо джэфышъо, плъыжышъо инэу, цIыкIоу зэтефыгъэ мушкIу бэ къыпыкIэ мэхъу чъыгым имушкIухэр джм.15-20 фэдизэ кIыхьа мэхъу. мушкIухэмэ яшъо апэ уцышъо зыхъухэрэм къахьуашъо мэхъужы. мушкIум иишъо пытэу игузэгур ашъуы шабэ мэхъу, зы мушкIум 15 фэдизэ иишъо пытэу кIэхэр кIоцIылъых. кIэхэмэ (тригосол ) зираорэ гъакIэ яхэлъ.
къызшысырэ хэгъогу кIыпIэхэр.
абд'эм къалифорния, портэкъиз, тыгъапIэ испаня, малта (италя хытIыгу сиджиля рэ сардуня,юнанистан , къыбрыс, юнан хытIыгу гирит, сисам, туркъиэ, (латин амэрикъа къуба, аржантин рэ парагуаy ), хыфыжы ужыхэр , къыбрыс хытIыгу, либя, туркъиэ'м къызшысырэ кIыпIэхэр аланя, манаIгат, газипаша, мэрсин' анамур, бозязы, аyдынджыкъ, гулнар рэ силифкъэ, мугъла'м мармарис рэ датчъа кIыпIэхэмэ къашэсы.
пшэныбжэ кIэхэр пэсэрэ цIыфымэ налмэс япшынэ зыдыгъыштыгъ. налмэсхэр, пшэныбжэ кIэхэмкIэ япшэу зэрашэрэм пэе къырат амырымэ къарат пшыкIэ цIэр иратыгъ.
проф.др. аyдын акъкъаяIм морэштэ къэо:" пшэныбжэ кIэр, иотэгъугъэ зэблимихъо зы кIэ. адэрэ кIэхэмэ яфэмыдэ пшэныбжэ кIэр псым бэрэ зыхэлъырэм икъышнэужы къэкIысэшъу, мыр зыфэхъурэр башэ гъугъэу, кIэм ишъоапIэ псы зэрэпхырымкIырэм пэе ары. арэштэ зэрэшытым пэе арапхэр, сэлцукъхэм рэ османлыхэмэ я уахътэ отэгъугъо пшынэу яыгъыштыгъ. пшэныбжэ (4) кIэ плъIырз ы дирхьэм, зэблихъо шытыми зы дирхьэмыр грам 3 отэгъугъэм пеорэр ары.
грам 100 пшэныбжэм хэлъыхэр
къалори 180
лэбыгъэ гр.11,2
протэин гр.4,5
дагъэ гр.1,4 г
къарбонхьидратхэр гр.80,7
лыцы гр.7,7
яжэ гр.2.2
къалсиюм мг.352
фосфор мг.81
шэшугъ % 72 фэдизэ бэ мэхъушъу.
зытхыгъэр
хьаткъо нури эрсоy
|
|
|
|
|
|
| |
Bugün 37 ziyaretçi (111 klik) kişi burdaydı! |
|
|
|
|
|
|
|
