İVERÖNÜ KÖYÜ

Mahleb - махьлэб

Yis’'exer: Adıg’e: Mahleb, Arab: محلب Tr: Mahlep, İn: mahaleb, Fr: mahaleb, Rus: антипки, Latin: syn. Cerasus mahleb

Mahleb ( syn. Cerasus mahleb ( L. ) Mill. ; St Lucie şındırğo, aypemış`e ayfede Rock şındırğo amırıme mahleb şındığo) zetéfığer arı. Avrupe ,Tığekohap’e re fızegu batı Asya, Tığemıwotığekohap’e Afrika , Fas`ım yi Tığemuwo bğum Fransa , Tığap’e Belçika re Almanya , Tığemıwotığekıéç’ıp’e ve Pakistan re Kırgızistan.düwelxeme kaşesı.

Ş`ımafem yithapexer pıteko çıg’ı yinı amırıme k’oande ç’ıg’ı.yi uze cm 40, keqow, yiatığağe m 10- 20 yafızegu nese yi işö kahwaşö, yejaşö yiişö sth’ere zı çıg’ı. Yithapexeme yaç’ıhağe cm 1,5-5 yafızego, t’eöq hakoaşö h’uraye pl’ışö yis’ıpe psığo. Gum fede thape pkıxer yiexe yiujıxeme s’e yaute, thapeme s’ı yatémıte şıtıx. Thapem yiç’ mm 5-20 yafızegew, nekığeme yazeeç’ığe uze mm 8-20 fedize, nekığe be zedıxete meh’u. Nekığe sapexer bjexeme yeğawtıse. Yimüşquxeme lı maé yatél’e şındırğom fede mıt’ığorapş`e wus’ışö, t’ığone zıféjerem ğoje, pl’ıje, zıt’ığoaxexrem şüs’’aşö, pıte zı ç’e yaqos’’ıl’e. Yiaşüığe dıcıpl’şö şıt.

Mahlebr Awrupe xeğogumm yi Tğap’e bğum yrakım imetre 1200-2000 yafzegu atığağeme, xaşöme, mezıxeme, nequşöxeme kaşeç’ı.

Yizebg’ırıç’ıç’e.

Mahlebm yimüşquxer bzuwuxeme be yaşxı a zışxıre bzuwuxer zıdebıbıre ç’ıp’eme yaçüye xel’e yahı a ç’exer zıxafere ş`ıgume kaşeç’ıx.nehaberer careşte zebg’ıreç’ı. Ay feşhafe s’’ıfıxeme yeğak’oşıxezı yeğat’ısıx.

zıdaiğırexer

yişöap’e kıqos’ıxığe ğağuğe ç’exer zetiğaph’xezı thaçü şxınıxeme p’asteme, zağore aşüıxeme yaxal’ha. Pkım qoaş`e yiretı, upsı, ğuthapsı xiğaç’ıne azeğuğem daığı.

Zıtxığer

Hatko Nuri Ersoy

Telif hakk tarafıma aittir basım ve yayını izine tabidir.

махьлэб ( сyн. джэрасус махьлэб ( л. ) милл. ; ст луджиэ шындыргъо, аyпэмышIэ аyфэдэ роджкъ шындыргъо амырымэ махьлэб шындыгъо) зэтефыгъэр ары. аIрупэ ,тыгъэкъохьапIэ рэ фызэгу баты ася, тыгъэмыотыгъэкъохьапIэ африкъа , фасIым и тыгъэмуо бгъум франса , тыгъапIэ бэлчъикъа рэ алманя , тыгъэмыотыгъэкъыекIыпIэ Iэ пакъистан рэ къыргызистан.дууэлхэмэ къашэсы.
шIымафэм итхьапэхэр пытэкъо чъыгы ины амырымэ коандэ кIыгы.и узэ джм 40, къэкIоу, иатыгъагъэ м 10- 20 яфызэгу нэсэ и ишъо къахьуашъо, ежашъо иишъо стхъэрэ зы чъыгы. итхьапэхэмэ якIыхьагъэ джм 1,5-5 яфызэго, тIэоq хьакъоашъо хъурае плъышъо ицыпэ псыгъо. гум фэдэ тхьапэ пкъыхэр иэхэ иужыхэмэ цэ яутэ, тхьапэмэ цы ятемытэ шытых. тхьапэм икI мм 5-20 яфызэгэу, нэкъыгъэмэ язээкIыгъэ узэ мм 8-20 фэдизэ, нэкъыгъэ бэ зэдыхэтэ мэхъу. нэкъыгъэ сапэхэр бжэхэмэ егъаутысэ. имушкIухэмэ лы мае ятелъэ шындыргъом фэдэ мытIыгъорапшIэ уцышъо, тIыгъонэ зыфежэрэм гъожэ, плъыжэ, зытIыгъоахэхрэм шъуцIашъо, пытэ зы кIэ якIоцIылъэ. иашъуыгъэ дыджыплъшъо шыт.
махьлэбр аурупэ хэгъогумм и тгъапIэ бгъум yракъым имэтрэ 1200-2000 яфзэгу атыгъагъэмэ, хашъомэ, мэзыхэмэ, нэкIушъохэмэ къашэкIы.
изэбгырыкIыкIэ.
махьлэбм имушкIухэр бзуухэмэ бэ яшхы а зышхырэ бзуухэр зыдэбыбырэ кIыпIэмэ яцуе хэлъэ яхьы а кIэхэр зыхафэрэ шIыгумэ къашэкIых.нэхьабэрэр джарэштэ зэбгырэкIы. аy фэшхьафэ цIыфыхэмэ егъакошыхэзы егъатIысых.
зыдаигъырэхэр
ишъоапIэ къыкIоцыхыгъэ гъагъугъэ кIэхэр зэтигъапхъхэзы тхьацу шхыныхэмэ пIастэмэ, загъорэ ашъуыхэмэ яхалъхьа. пкъым кIоашIэ ирэты, упсы, гъутхьапсы хигъакIынэ азэгъугъэм даыгъы.

зытхыгъэр
хьаткъо нури эрсоy