Dawun - даун
Dawun (Celtis), Tr: Çitlembik, 60-70 fedize zetéfığe yiew yil’esıkesi yithapexer pıteko, müşqu s’’ıquxer kıpıç’e zı çıg’ı. Tığemıwo dünaye nıkom yifebebs’’ı ç’ıp’exeme yaşızebg’ırıç’ığ. Tığap’e Avrupa, Tığap’e re Tığekıéç’ıp’e Asya, Tığap’e re Tığemıwo fızegu Amerika, re Tığap’e re fızegu Afrika'm şıpsewure zı çıg’ı. Yiyınığe fızegum yite yiatığağe metre 10-25 nese meh’ux. Zağorededem metre 40 nese atığağem nesıxeri kaxeç’ı.
Peserem, (Ulmaceae) wunağoem amırıme yej yiwunağo şıtı (Celtidaceae)'em xéğawuçömi, APG (Angiosperm Phylogeny Group)`ım yiş`ığe genetik analizxeme kariç’ığemç’e Cannabaceae wunağoem xebğawuçönır yeneha yeqo zereşıtır fızegum kirahi a wunağoem xéğawuçöağ.
Yithapexeme yaç’ıhağe Cm 3-15 nese ç’enç’em fede uç’ıhaxe yas’ıpexer paps’’e yıujıxer ph’exıs’em fedex.
Yimüşqu pıte zı çe qos’’ıl’e yiyınığe mm 6-10 keqow mıt’ığo rapş`e wus’ışö koaps’’e zıpşxırem je qos’’ır zeriğal’ew, zıt’ığorem kahwaşö aşüı meh’u. Yimüşquxer bzuwume yaşxını.
Zağore yizetéfığexer psı yimığotınım yezeğe zereşıtım peé, ğadexenığe çıg’ew yeğat’ısıx.
İstanbul`um mı çıg’ım "çitlenbik" yirao, şhaç’erem Türkiye`m yizağore ç’ıp’exeme mı s’’er aşümem (Pistacia terebinthus ) yirao.
Yizetéfığexer
Celtis aurantiaca
Dawune maxe (Celtis australis) Türkiye.
Celtis biondii
Bunge Dawun (Celtis bungeana)
Kafkas Dawun (Celtis caucasica) Türkiye.
Celtis cerasifera
Celtis chekiangensis
Celtis choseniana
Kas’l’e Dawun (Celtis ehrenbergiana)
Thape lıdıp’ş`ı Dawun (Celtis glabrata) Türkiye.
Celtis gomphophylla
Celtis iguanaea
Afrika Dawun (Celtis integrifolia)
Kore Dawun (Celtis koraiensis)
Japon Dawun (Celtis jessoensis)
Hubei Dawun (Celtis labilis)
Şeşuğ Dawun (Celtis laevigata)
Celtis latifolia
Celtis lindheimeri
Tığekohap’e Dawun (Celtis occidentalis)
Celtis pallida
Celtis paniculata
Celtis philippensis
Celtis reticulata
Çin Dawun (Celtis sinensis)
Celtis tetrandra
Pırpüç Dawun (Celtis tenuifolia)
Celtis timorensis
Tığekıéç’ıp’e Dawun (Celtis tournefortii) Türkiye.
Celtis trinervia
Celtis vandervoetiana
Celtis yunnanensis
Zıtxığer
Hatko Nuri Ersoy
Telif hakk tarafıma aittir basım ve yayını izine tabidir.
даун (джэлтис), тр: чъитлэмбикъ, 60-70 фэдизэ зэтефыгъэ иэу илъэсыкъэси итхьапэхэр пытэкъо, мушкIу цIыкIухэр къыпыкIэ зы чъыгы. тыгъэмыо дунае ныкъом ифэбэбцIы кIыпIэхэмэ яшызэбгырыкIыгъ. тыгъапIэ аIрупа, тыгъапIэ рэ тыгъэкъыекIыпIэ ася, тыгъапIэ рэ тыгъэмыо фызэгу амэрикъа, рэ тыгъапIэ рэ фызэгу африкъа'м шыпсэурэ зы чъыгы. ииныгъэ фызэгум итэ иатыгъагъэ мэтрэ 10-25 нэсэ мэхъух. загъорэдэдэм мэтрэ 40 нэсэ атыгъагъэм нэсыхэри къахэкIы.
пэсэрэм, (улмаджэаэ) унагъоэм амырымэ еж иунагъо шыты (джэлтидаджэаэ)'эм хегъауцоми, апг (ангиоспэрм пхьyлогэнy гроуп)Iым ишIыгъэ гэнэтикъ анализхэмэ къарикIыгъэмкIэ джаннабаджэаэ унагъоэм хэбгъауцоныр енэхьа екIо зэрэшытыр фызэгум къирахьи а унагъоэм хегъауцоагъ.
итхьапэхэмэ якIыхьагъэ джм 3-15 нэсэ кIэнкIэм фэдэ укIыхьахэ яцыпэхэр папцIэ иужыхэр пхъэхыцэм фэдэх.
имушкIу пытэ зы чъэ кIоцIылъэ ииныгъэ мм 6-10 къэкIоу мытIыгъо рапшIэ уцышъо къоапцIэ зыпшхырэм жэ кIоцIыр зэригъалъэу, зытIыгъорэм къахьуашъо ашъуы мэхъу. имушкIухэр бзуумэ яшхыны.
загъорэ изэтефыгъэхэр псы имыгъотыным езэгъэ зэрэшытым пэе, гъадэхэныгъэ чъыгэу егъатIысых.
истанбулIум мы чъыгым "чъитлэнбикъ" ирао, шхьакIэрэм туркъиэIм изагъорэ кIыпIэхэмэ мы цIэр ашъумэм (пистаджиа тэрэбинтхьус ) ирао.
изэтефыгъэхэр
джэлтис аурантиаджа
даунэ махэ (джэлтис аустралис) туркъиэ.
джэлтис биондии
бунгэ даун (джэлтис бунгэана)
къафкъас даун (джэлтис джауджасиджа) туркъиэ.
джэлтис джэрасифэра
джэлтис джхьэкъиангэнсис
джэлтис джхьосэниана
къацлъэ даун (джэлтис эхьрэнбэргиана)
тхьапэ лыдыпIшIы даун (джэлтис глабрата) туркъиэ.
джэлтис гомпхьопхьyлла
джэлтис игуанаэа
африкъа даун (джэлтис интэгрифолиа)
къорэ даун (джэлтис къораиэнсис)
жапон даун (джэлтис жэссоэнсис)
хьубэи даун (джэлтис лабилис)
шэшугъ даун (джэлтис лаэIигата)
джэлтис латифолиа
джэлтис линдхьэимэри
тыгъэкъохьапIэ даун (джэлтис оджджидэнталис)
джэлтис паллида
джэлтис паниджулата
джэлтис пхьилиппэнсис
джэлтис рэтиджулата
чъин даун (джэлтис синэнсис)
джэлтис тэтрандра
пырпучъ даун (джэлтис тэнуифолиа)
джэлтис тиморэнсис
тыгъэкъыекIыпIэ даун (джэлтис тоурнэфортии) туркъиэ.
джэлтис тринэрIиа
джэлтис IандэрIоэтиана
джэлтис юннанэнсис
зытхыгъэр
хьаткъо нури эрсоy
