MIARIS - мыарыс
Yis’’exer: Adıg'e: Mıarıs Arab: تفاحة Tr: Elma Fr: pomme İng: apple Rus: яблоко Latin bzeç’e yis’’e (Malus domestica).
Mıarıs mıyem yiarısağer arı. Mıarıser dexe upş`e (roz) wunağom şışe zı çıg’ı. Yaneha feşıtıxer, Kujı re malta kıps’’er arı. Mıarıser Türkiyém yi Tığek’ıeç’ıp’e bğum kanere ç’ıp’exemre, Rusye`m yi Tığap’etığekohap’e bğum kışınere ç’ıp’em kışıh’uy dünayé fızegum k’ihağew yaşö`eş`ı. Mı ç’ıp’exemi yariç’iy dünayém pemış`e ç’ıpexeme yahığe yal’ıte. Yixeth’ıç’ınığe leşe değudede zı müşqu . Wah’tejım şeğawblağe nepe nesfe kültür azeğuç’e 1000 minım nehabe zétefığe mıarıs zet’ç’ığe kalejığe yéneguyex.
metre 5-12 (tfı re p’şıqut’`u) yiatığağe, yibıh’uğe metre 3-6 (şı re x’ı re) yithapexeme ya ç’ıxer cm 2 – 5 (t’`u re tfı re) yafedize meh’u.
Yinekığexer thapemre are zedişté kızeöxıx. Yinekığe fıjıxer kızeuç’ı zıh’uç’e şepl’ışö şıtıx kışnewujım fıjı meh’ujıx. Yiuzağe cm 2.5-3.5 (t’`u re nıkore şı re nıkore) 5 thapitfe şhaut yie nekığexer yiex. Müşqum yiuzeağe 5 – 6 (tfı - yı )cm meh’u
ZEQURE WOR
Mıarıser mıfabedede şıatağéw yenahmaç’e mm 500 woşxı feyeşt, derece - 35 şıam yézeğım l’eç’ışt. Woğu ç’ıp’exer, fabedede ç’ıp’exer yéqurép. Yiğat’ısıp’e ş’ıgum yat’e tel’ım yiujuğe ya naha maç’e zı metre fedizi h’unı fay. Ş`ı ş`e psır zı metre fedize peblağe h`un fay. Mujal’e yét’ef be zıxel’ı yat’er şü yil’eğurep.
MIARISE ZTÉFIĞEXER
Dünayém 1000 minım nahe be şahafe zétefığe mıarısem yanahe be yaş`ererexer mıxer arı.
Amasya mıarıse: Ş`ımafe şxınığe zı mıarıse ş`ağo. Müşqum yiyınığe mıyındede, mıs’’ıqudede fızeum yit. Yiç’ı bğur t’eöq buh’uşe şıt. Yiç’ kahwaşö ç’ıha meh’u. Yıişö p’aç’e, wus’’ışöm yişıu pl’ıjı zeéxığ. Yılı aş`üew, psı be éte me aş`üı pixe zı müşqu, yiç’exer kahwaşo lıdew, ç’exeme yaqos’’ wuşağe, zım yifızegu woteğuğe gram 90 meh’u.
Ğuş`ı mıarıse: yişhafığe ş`ımafe müşqu. Müşqur yinew h’uraye paps’’e. Yıişö p’aç’e, wus’’ışöm yişıu pl’ıjışe ğoxer yie zepeşıje fıkadexer xese şıt.
Yimüşqulır pıtew zegowtı, me yimıe maç’e xafe. Yiç’exer s’’ıqu ç’exeme yaqos’’ı wuşağe ç’ha şıtıx. zı müşqum fızegu woteğuğe gram125 ım fediz.
Starking delicious mıarıse: Yişhafığe ş`ımafe müşqu.Yimüşqu yinışew h’uraye paps’’e. Yıişö bızığe, ğojım yişıu pl’ıje zepeşıje fı s’’ıquxer xese lıdew şıt. Yılı ğojışö, şabew, aş`üe, psı éte me pixe meh’u. Zı müşqum fızegu woteğuğe gram 208 ım fediz.
Goldén délicious mıarıse: yişhafığe ş`ımafe müşqu. Yimüşqum yiyınağe fızegum yite h’uraye paps’’. Yıç’ ç’ıhaded, yıişö ğojı, wus’’ışö şöak’ö, wul’ıyığaşö zepeşıje fıkadexer xese şıt. Yılı wuşağe, yixefağe maç’ew, psıbe étew me aş`üdaxe pixe meh`u. Zı müşqum fızegu woteğuğe gram136 ım fediz.
Jonathan mıarıs: Muşquxer yını, h’ureye uç’ıh, h’uraye paps’’e fede zetéfığe ş`ıç’e yi`e meh’u. Yıişö terezew pl’ıjı . Yılı ğojı zeexığe psı éte aş`üe şıt.
Şhafitmışx mıarıse: Yışhafığe ş`ımafe müşqu. Yimüşqu yınışe, h’uraye p’as’’e şıt. Yıç’ ğumı ç’ıha, yıişö ğojı, wus’’ışö, zepeşıje kahwaşö fıkadexer xese şıt. Yılı pıte zegowtı psı be étew xfeğaç’e el’e şıt.
Zıtxığer
Hatko Nuri Ersoy
Telif hakk tarafıma aittir basım ve yayını izine tabidir.
мыарыс миэм иарысагъэр ары. мыарысэр дэхэ упшIэ (роз) унагъом шышэ зы чъыгы. янэхьа фэшытыхэр, къужы рэ малта къыпцIэр ары. мыарысэр туркъием и тыгъэкъ'ыэкIыпIэ бгъум къанэрэ кIыпIэхэмрэ, русеIм и тыгъапIэтыгъэкъохьапIэ бгъум къышынэрэ кIыпIэм къышыхъуy дунаyе фызэгум къихьагъэу яшъоIэшIы. мы кIыпIэхэми ярикIи дунаyем пэмышIэ кIыпэхэмэ яхьыгъэ ялъытэ. ихэтхъыкIыныгъэ лэшэ дэгъудэдэ зы мушкIу . уахътэжым шэгъаублагъэ нэпэ нэсфэ къултур азэгъукIэ 1000 миным нэхьабэ зетэфыгъэ мыарыс зэтIкIыгъэ къалэжыгъэ yенэгуех.
мэтрэ 5-12 (тфы рэ пIшыкIутIIу) иатыгъагъэ, ибыхъугъэ мэтрэ 3-6 (шы рэ х'ы рэ) итхьапэхэмэ я кIыхэр джм 2 – 5 (тIIу рэ тфы рэ) яфэдизэ мэхъу.
инэкъыгъэхэр тхьапэмрэ арэ зэдиште къызэохых. инэкъыгъэ фыжыхэр къызэукIы зыхъукIэ шэплъышъо шытых къышнэужым фыжы мэхъужых. иузагъэ джм 2.5-3.5 (тIIу рэ ныкъорэ шы рэ ныкъорэ) 5 тхьапитфэ шхьаут иэ нэкъыгъэхэр иэх. мушкIум иузэагъэ 5 – 6 (тфы - и )джм мэхъу
зэкIурэ ор
мыарысэр мыфабэдэдэ шыатагъеу енахьмакIэ мм 500 ошхы фэешт, дэрэджэ - 35 шыам yезэгъым лъэкIышт. огъу кIыпIэхэр, фабэдэдэ кIыпIэхэр yекIуреп. игъатIысыпIэ ш'ыгум ятIэ тэлъым иужугъэ я нахьа макIэ зы мэтрэ фэдизи хъуны фаy. шIы шIэ псыр зы мэтрэ фэдизэ пэблагъэ хьIун фаy. мужалъэ yетIэф бэ зыхэлъы ятIэр шъу илъэгъурэп.
мыарысэ зтефыгъэхэр
дунаyем 1000 миным нахьэ бэ шахьафэ зетэфыгъэ мыарысэм янахьэ бэ яшIэрэрэхэр мыхэр ары.
амася мыарысэ: шIымафэ шхыныгъэ зы мыарысэ шIагъо. мушкIум ииныгъэ мыиндэдэ, мыцIыкIудэдэ фызэум ит. икIы бгъур тIэоq бухъушэ шыт. икI къахьуашъо кIыхьа мэхъу. иишъо пIакIэ, уцIышъом ишыу плъыжы зэехыгъ. илы ашIуэу, псы бэ етэ мэ ашIуы пихэ зы мушкIу, икIэхэр къахьуашо лыдэу, кIэхэмэ якIоцI ушагъэ, зым ифызэгу отэгъугъэ грам 90 мэхъу.
гъушIы мыарысэ: ишхьафыгъэ шIымафэ мушкIу. мушкIур инэу хъурае папцIэ. иишъо пIакIэ, уцIышъом ишыу плъыжышэ гъохэр иэ зэпэшыжэ фыкъадэхэр хэсэ шыт.
имушкIулыр пытэу зэгоуты, мэ имыэ макIэ хафэ. икIэхэр цIыкIу кIэхэмэ якIоцIы ушагъэ кIхьа шытых. зы мушкIум фызэгу отэгъугъэ грам125 ым фэдиз.
старкъинг дэлиджиоус мыарысэ: ишхьафыгъэ шIымафэ мушкIу.имушкIу инышэу хъурае папцIэ. иишъо бызыгъэ, гъожым ишыу плъыжэ зэпэшыжэ фы цIыкIухэр хэсэ лыдэу шыт. илы гъожышъо, шабэу, ашIуэ, псы етэ мэ пихэ мэхъу. зы мушкIум фызэгу отэгъугъэ грам 208 ым фэдиз.
голден делиджиоус мыарысэ: ишхьафыгъэ шIымафэ мушкIу. имушкIум иинагъэ фызэгум итэ хъурае папцI. икI кIыхьадэд, иишъо гъожы, уцIышъо шъоакъ'о, улъыигъашъо зэпэшыжэ фыкъадэхэр хэсэ шыт. илы ушагъэ, ихэфагъэ макIэу, псыбэ етэу мэ ашIудахэ пихэ мэхьIу. зы мушкIум фызэгу отэгъугъэ грам136 ым фэдиз.
жонатхьан мыарыс: мушкIухэр ины, хъурэе укIыхь, хъурае папцIэ фэдэ зэтефыгъэ шIыкIэ иIэ мэхъу. иишъо тэрэзэу плъыжы . илы гъожы зээхыгъэ псы етэ ашIуэ шыт.
шхьафитмышх мыарысэ: ишхьафыгъэ шIымафэ мушкIу. имушкIу инышэ, хъурае пIацIэ шыт. икI гъумы кIыхьа, иишъо гъожы, уцIышъо, зэпэшыжэ къахьуашъо фыкъадэхэр хэсэ шыт. илы пытэ зэгоуты псы бэ етэу хфэгъакIэ элъэ шыт.
зытхыгъэр
хьаткъо нури эрсоy
