Aşüme - ашъумэ
Yis’’exer:Adıg'e: Aşüme Arab: زيت التربنتينTr:Menengiç, Çedene Latin: Pistacia terebinthus İng: turpentine Fr: essence de térébenthine Rus: скипидар
T’at’e çıg'ı l’epkıme ya şışe zı çıg'ı (Anacardiaceae) l’epkım şışe zı l’esım yithapexer pıteko febebs’’ı xeğoguxeme kaşısıre zı k’oande çıg'ı s’’ıqu.
Yimorfolojik ş´ıç’e
Yiatığağa Metre 6-9 fedize atığe meh’uşü. Bğu t’´umç’e ze peşöte ze puwuçöağe thape zegotıxer yiexe thapeme ya bağe 5-11 fedize thape lıdı s’’ıquxe me yapixe meh’ux. Yinekığexer pl’ıjışö moreşö şıtıxew Ğetxape, Melıl’feğu mazexeme ya fızegu kızeöxıx. Yimüşquxer s’’ıqujiye h’uraye moreaşöw kıpeç’exezı zıh’uxeç’e yaşöxer kahwaşö meh’ujıx. Kıpç’ere müşqu ç’exeme ya ğoyığor Şepıwoğu mazemre Xek’uwoğu mazexeme ya qos’’ır arı.
Yiékolojik ş´ıç’e
Yipsı eşıp’e doğe ğuğe, psınç’e yat’e fabem yequ. Yaneha doğe kızışısırer alkalli yat’exer arı. Başedede atığe h’urep. Yixeh’oç’e maç’e s’’ıqu s’’ıqo yinı meh’u. Mefenefı ç’ıha faye şıt.
Yikeğasıç’e
Yiç’eç’e yikutame pkıç’e kağası. Kutame pkıç’e kebğasını peé yiyını h’uce yimıkuğe nıko ph’ ş´enedede şımıte zuwubıtığe pkıxemce Bedzewoğu mazem peawupç’ızı yağabağoex.
Yişxıç’e
Yiç’exer yawubızı haluğ dal’ha yaş´ı, yiç’exer hak’um şeğağuzı yahajı aşüme kahwe yaş´ı
Zıtxığer
Hatko Nuri Ersoy
Telif hakk tarafıma aittir basım ve yayını izine tabidir.
тIатIэ чъыгы лъэпкъымэ я шышэ зы чъыгы (анаджардиаджэаэ) лъэпкъым шышэ зы лъэсым итхьапэхэр пытэкъо фэбэбцIы хэгъогухэмэ къашысырэ зы коандэ чъыгы цIыкIу.
иморфоложикъ ш´ыкIэ
иатыгъагъа мэтрэ 6-9 фэдизэ атыгъэ мэхъушъу. бгъу тI´умкIэ зэ пэшъотэ зэ пууцоагъэ тхьапэ зэготыхэр иэхэ тхьапэмэ я багъэ 5-11 фэдизэ тхьапэ лыды цIыкIухэ мэ япихэ мэхъух. инэкъыгъэхэр плъыжышъо морэшъо шытыхэу гъэтхапэ, мэлылъфэгъу мазэхэмэ я фызэгу къызэохых. имушкIухэр цIыкIужиэ хъурае морэашъоу къыпэкIэхэзы зыхъухэкIэ яшъохэр къахьуашъо мэхъужых. къыпкIэрэ мушкIу кIэхэмэ я гъоигъор шэпыогъу мазэмрэ хэкуогъу мазэхэмэ я кIоцIыр ары.
иекъоложикъ ш´ыкIэ
ипсы эшыпIэ догъэ гъугъэ, псынкIэ ятIэ фабэм екIу. янэхьа догъэ къызышысырэр алкъалли ятIэхэр ары. башэдэдэ атыгъэ хъурэп. ихэхъокIэ макIэ цIыкIу цIыкIо ины мэхъу. мэфэнэфы кIыхьа фае шыт.
икъэгъасыкIэ
икIэкIэ икъутамэ пкъыкIэ къагъасы. къутамэ пкъыкIэ къэбгъасыны пэе иины хъуджэ имыкъугъэ ныкъо пхъ ш´энэдэдэ шымытэ зуубытыгъэ пкъыхэмджэ бэдзэогъу мазэм пэаупкIызы ягъабагъоэх.
ишхыкIэ
икIэхэр яубызы хьалугъ далъхьа яш´ы, икIэхэр хьакум шэгъагъузы яхьажы ашъумэ къахьуэ яш´ы
зытхыгъэр
хьаткъо нури эрсоy
|
