Neşeğeşöu  нэшэгъэшъоу

 

Yis’’xer: Adı’e: Neşeğeşöu Arab: شبت Tr: Dereotu Fr: Aneth İng: Dill Rus: Укроп Latin:(Anethum graweolens)

 
             

(Apiaceae) wunağoem şış yape kidiç’ığe dünayé ç’ıp’er tığe kohap’e Asya, tığap’e Awrupa arı. Zı yil’ese şıere zı wus’ı şükont’eğaç’e şxını wus’ı. Yéj yéjé keh’o şıtımi ğa arısağe xatexemi kişağase şıt.

 

Yiş`ıç’e

 

Yil’apsexer fıjışö udane h’ağem fedex. Yiatığağe cm 120 nefse meh’uşü. Yipkı h’uraye fıjı, wus’ışö, yiç’ıhağeç’e ğath’ığe şıt.

Yithape şıpkexer nahı beremç’e pkı şı, pl’`ı (3-4 ) meh’u. Yiş`eğıre thapexeme ç’ı yapıt. Yipşere thapexeme ç’ı yapıtep. Thape kızşıuç’ıre pkı ç’ıp’em yiujı fıjı txığe kıdeqoç’e, ç’ak’ö yipe bziyem thaqume s’’ıqu t’`u yié şıt.

Naşeaşöum yiarısağem yinekığe kutamexer yını hazere meh’u. Yiuzağe fızeguğe pşığeç’e cm 20 fediz. Yitépl’aç’e bğu pstewumç’i nefne fede zeuç’ığe yinekığexeri s’’ıqujiye şıt.

 Yimüşquxer ç’enç’em fede psığo, ğume uç’ıha zeblih’o meh’ux. mm 3-5 yiç’ıhağe 1,5- mm 3,5 bğoağe ğojı kahwaşö, pl’ıjı kahwaşöm fede zebleh’uğe be şö yié meh’u. Yiujıxer bho zenç’ı p’`aé ğojışö tamexer kıdeqöç’e şıt, yaşe zıhurem yimüşquxer xexığe yaşe. Yimüşquxeme ya txitśe téunç’ağe şıt.

 

ZIŞHAPERER

Neşeğaşöu` wus’ım yithapexer tśıne zağore şkınıxeme ya xeal’ha, yithapexemre yiç’exer yağağuzı stırgou yaş`ı areştewi şkını xal’ha yaş`ı. Şkınım me aşüı pixe zı aşüığaç’e şhafıği yirétı.

Zıtxığer
Hatko Nuri Ersoy

нэшэгъэшъоу

 (апиаджэаэ) унагъоэм шыш япэ къидикIыгъэ дунаyе кIыпIэр тыгъэ къохьапIэ ася, тыгъапIэ аурупа ары. зы илъэсэ шыэрэ зы уцы шъукъонтIэгъакIэ шхыны уцы. Yеж yеже къэхъо шытыми гъа арысагъэ хатэхэми къишагъасэ шыт.
 
ишIыкIэ
 
илъапсэхэр фыжышъо уданэ хъагъэм фэдэх. иатыгъагъэ джм 120 нэфсэ мэхъушъу. ипкъы хъурае фыжы, уцышъо, икIыхьагъэкIэ гъатхъыгъэ шыт.
итхьапэ шыпкъэхэр нахьы бэрэмкIэ пкъы шы, плъIы (3-4 ) мэхъу. ишIэгъырэ тхьапэхэмэ кIы япыт. ипшэрэ тхьапэхэмэ кIы япытэп. тхьапэ къызшыукIырэ пкъы кIыпIэм иужы фыжы тхыгъэ къыдэкIокIэ, кIакъ'о ипэ бзиэм тхьакIумэ цIыкIу тIIу ие шыт.
нашэашъоум иарысагъэм инэкъыгъэ къутамэхэр ины хьазэрэ мэхъу. иузагъэ фызэгугъэ пшыгъэкIэ джм 20 фэдиз. итеплъакIэ бгъу пстэумкIи нэфнэ фэдэ зэукIыгъэ инэкъыгъэхэри цIыкIужиэ шыт.
 имушкIухэр кIэнкIэм фэдэ псыгъо, гъумэ укIыхьа зэблихъо мэхъух. мм 3-5 икIыхьагъэ 1,5- мм 3,5 бгъоагъэ гъожы къахьуашъо, плъыжы къахьуашъом фэдэ зэблэхъугъэ бэ шъо ие мэхъу. иужыхэр бхьо зэнкIы пIIае гъожышъо тамэхэр къыдэqокIэ шыт, яшэ зыхьурэм имушкIухэр хэхыгъэ яшэ. имушкIухэмэ я тхитśэ теункIагъэ шыт.
 
зышхьапэрэр
нэшэгъашъоуI уцым итхьапэхэр тśынэ загъорэ шкъыныхэмэ я хэалъхьа, итхьапэхэмрэ икIэхэр ягъагъузы стыргоу яшIы арэштэуи шкъыны халъхьа яшIы. шкъыным мэ ашъуы пихэ зы ашъуыгъакIэ шхьафыгъи иреты.

зытхыгъэр
хьаткъо нури эрсоy