BELIC - бэлыдж
Yis’’xer: Adıg’e: Belıc, Arab: فجل ,Tr: Turp, Fr: Radis İng: Radish Rus: Редис Latin: (Raphanus satiwus)
Yape kızıdiç’ığe dünayé ç’ıper zetéfığe keoate yapere Mısır, Çin, Japon yem kiç’ığe fede zı zawle ç’ıp’em kiç’ığe yal’ıte.
Nekığe fıjı, ğojı, more kızeöxı yiç’ırığe cm 60 - 90 fedize h’ure, zı l’ese şıere wus’ı şükont’eğaç’exeme yaşış. Zetéfığe be yie meh’u. Yil’apse müşqure yiç’exeme yapeé keağası, salate şxınıç’e s’’ıne yaşke ş`ıgu ş`eğı zı müşqu şxını.
Belıcexeme yazetéfığe kızışıh’ure ğemç’e zetépfınır neha psınç’e yéqoe meh’u. Ay peé belıcexer ğetxape belıcexer, ğemafe belıcexer, ş`ımafe belıcexer h’une zetétfığe meh’u. Neha bere belıce pkım yiş`eğı etı thapexer bıh’o zıwubğuğe, yipşere thapexer s’ıph’e, thape ujıxeri ph’exıs’em fede meh’ux.
yüşağexer: yiç’exeme %35-55 dağe yaxel’, zışkırem h’or şkerığe kiretı, zezıpsı kıxefı, pıkı qos’’ım şüeyiğaç’e xehağexer yiğalırep. Yapere s’’ıfı jıxeme zızepeaxıre sımecenığem yipe keawunıhanı peé belıce yaréğaşkıştığ.
Belıcem kıpıç’erer plıjı, kawaşö huraye s’’ıqo jem zıdepl’harem je qos’’ır yiğase mehu’ mezı belıcexeme yal’apsexer pşeğum fede ç’ıha meh’u, belıc arısexeme yal’apsexer bjınt’uım fede meh’ux. Yanahe bere yaşke yaş`ere belıcexer, belıc fıjı, belıc pl’ıjı re belıc şüs’’er arı.
Yixeth’ıç’ınığe
gr 100 Belıce ş`anem cal 15 énérji, gr1protéin, gr 2.8karbonhidrat, gr 0.7 lıs’ı, mgr 27 Fosfor, mgr 43.7 kalsiyum, mgr 1.9 ğuş`ı, mgr 59 şığu, mgr 241 potasyum, mgr 11 magnézyum, A witamin meç’e dede, mgr 0.04, B1 witamin, mgr 0.02 B2 witamin, mgr 0.2 B3 witamin, mgr 0.1. B6 witamin, cgr 10m Folik asit, mgr 25 C witamin xel’
Tı psewınığem yüş`ağe kirğaç’ırexer
1- zağore (kanser ) pkı qodıç’ay sımecenığe kifimığaqonımç’e yüşağe keqo yal’ıte mıxer şüı thabıl sımecenığemre ç’et’ıy ğum sımecenığer arı
2- be xel’ı anti oksidan maddéxemç’e gu sımecenığe kıfeqönır, ze eç’ağe wüwbıtınım re ne téh’o sımecenığem fede s’’fım kequştı sımecenığexeme yape kece şıt.
3- Belıcem başe xel’ı potasyum maddém l’ı atığer kirağafexı.
4- Şejiyaşe, zezı, pşah’o, müjaç’e kiğazın, make kimıç’ın, romatizmam yisınığo, bıdzaşö bzıl’fığem yişe yiğaboğonım fede sımecenığexeme ya dep’`ığışüne baye zı şxını
5- Guatr lıns’e beğığe ziéxeme iyot madér kirağafexızı yamışxın fay. Yaşkıştıme iyot daiğın fay
Keğasın
Belıce l’epkım yizeç’erer yiç’exemç’e keağaç’ıx. Ç’exer neşebegu kızışıdğasıştı jöağe ğaherezığe xete ç’ıp’em yirawutızı keğasıx. Amırıme çezuw dedzığeme yafızegu belıcem yiş`ıç’e yinağe feh’une cm 5 – 10 re cm 10 – 20 yazepeşışağe ç’exer xeağat’ıshax. Ç’em yişıu keqore yat’em yiujağe cm 2.5 – 3 h’un fay. Ç’eher yat’em yilebığe zikure wah’tem xel’hağen fay. Yat’em yilebığe maç’eme ğat’sığom kışnewujı ğewsepsağaç’eç’e psı yétıjın fay.
Zıfaye wo
Belıcer şıatağe, febebs’’ı wom yéqö zı wus’ı. Şıadeder fabededer şüı yil’eğurep getxapemre bjıham yafızegu febaşe woğu zıh’urem ğas’eağe psı yémıtıme belıcem yiş`ıç’e mewukezı ş`exe nekığem ziretı arızı belıcexer ç’ıp’e atığexemre, xatem şıatağe yiç’ıp’exeme yaşığat’ısığen fay.
Zequre yat’er
Belıce wus’ı pkır k’uwe, psı eşe, şıatağe, xel’ı xeth’ıç’ınığe maddexemç’e baye yat’exer şüı yél’eğu. Pase kesıştı belıcexeme ya peé pşah’o xele yiwoteğuğe maéw, lığı zıxel’ı yat’exeme yaşış`eğen fay. Şhaç’erem pşah’o zaé, woteğuşedede yat’eri yéqurep
Psı yétıç’e
Febaşe woğum zel’epıte zı ğaterezığeç’e psı be ebğahane şıt.
Yébzı yétıç’e
Bılım yébzı mısığer zıs’eç’e yéqurep. Miy fede yébzı zéptırem yét’e şıum kıténere yipkı pkışük’e meh’uzı yil apse müşqu yinı h’urep. Arızı azot yébzıre maç’e potasyum fosfat zexağaquhağe yétınır nah yéqu.
Ğoyın
Ğemafe belıcexer, yiç’e ş`eğum şı feje tahamafe 3-6`em, ş`ımafe belıcexeri thamafe 10 – 12`em wuğoyışüne meh’ux. Yil’apse müşquxeme yayınağe zereh’uştı yınağem zerenese ğoyığen fay ay zıbleç’erem lapse müşquxeme ya qos’’ıxer nei pıte h’unıxezı pşkıjım wumıl’eç’ıjıne h’ujıştıx.
Wuğoyıne zıh’urem psı éğahağe yat’er s’’ıne h’ume yipkıç’e kıxepkodiyiç’ınızı kıxepxıgorem wuğoyın fay.
