Baklacanır wo febes’’ım. zı yil’esım şıpsewo, tropik woem zı çıg’ı tśıqow yinı şıh’ure, zı yil’es zawule şı`ere zı kültür wus’ı pkı.

Tı ç’ıp’eme be şeawuxıre baklacan ph’eteşüxe pehaw zı şxını. Zere şxını h’atem feşhafe yil’esı beş`ağem tśıfıxeme azeğu yal’ıteştığe zıdaiştığe şxını.

Baklacan ékolojik zetéfığeme yapxığe şıte %0.2-46.8 yıyizedişte zeblih’une şıte yifızeguğe   % 6.75 yıyizedişteç’e pemiş`ı xer kızxeşe.

 

Mı kışnewujıre wahtem baklacan zetéfığe yiş`ıç’e zeblah’ui şahafı zawule keawkozenığ. Şhaç’erem te tı ç’ıp’em şeaş`e zepl’ığexeme yanaha doğe keğal’eğoç’e kezıtığer  T.374, Adana T., Birecik, Palam re mı yéj ç’ıpem yapeç’e kışıhuştığexer arı. Yaneha doğe eç’ığer zetéfığe 374 m kitığ (ton/da 11.222), Adana Yat’em: (ton/da 7.236), Birecik Yat’em: (ton/da 6.194), Pala Yat’em: (ton/da 5.361) fedize kitığ.

•          Topan 374: müşqu woteğuğe, h’uraye, doğo zı zetéfığ.

•          Birecik: müşqu ç’ıha

•          Adana T.: müşqu h’uraye.

•          Pala: Yipkı şüke wus’ışo ç’ap’tśe, yimüşquxer kahwaşö, more şö yipesağe fızegu wah’te zı zetéfığe ş`ıç’e yie şıt. Yipkışüke yiatığağe cm 90-110. yimüşquxeme yaç’ıhağe 26-28 yiğumığe cm 6-8 h’ure müşquxer more ç’ap’tśeşö meh’u yifızegu t’eöq xeatıç’ığe lowum fede yis’ıpit’`uri paptśe şıt. Yişöap’e p’`aé yilı fıjı şabe meh’u.

Zéqure wo zézeğıre yat’er

Baklacanır wo fabem yéqure wus’ı şxını, şıar zıs’eç’e yéqurep keh’u zıh’urem febağer

º C -1,-2 em kızerefexe mal’`e. Febep’tśı wo em yéqo zıl’ese şıere zı kültür wus’ı. Ç’er zıxapl’ha kışnewujı eç’ağer wuğoyfe febağer º C 15-35 xeme yafızegu h’o mezixı fedize zı wah’te faye meh’u. Woşxıpsır zimıkurem psı ébğahan fay.
 

Yat’emç’e zexetzığaşük’e yie şıt. Şığul’e yat’em zıs’eç’e yéqurep. Mıy fede woteğo lebışe yat’exeme yaşıu pkım yil’apsexer psınç’e yişıu keqoağe meh’u. Yat’e şabe k’uwoe psı irişöe yixeth’ç’ığe maddexemç’e baye yat’em xeh’oağe kiretızı be kıeç’e. Pase kebğasınım wuzfayeç’e bılım yébzıç’e wu deapıanızı pşah’o zıxel’ı yat’em kışıbğasın l’eç’ışt.
 

     Keğasıç’e        

Şxını wus’ıxeme yakışnewujı ğat’ısın fay zıl’esım zışıbğat’ısıre ş`ıgum yil’esı pl’`ı témiqo a yat’em baklacan şımığat’ısın fay te tıç’ıp’e zebleğuğe fepş`ışüştı wus’ıxer bzıws’’ıf, k’os’ı wunağoem şışıxer,

Yat’e ğaharezıç’e:

Xater k’uwo jöağe bğaharezışt. Ğetxapem keç’ığe wus’ıxer bğal’`enı peé yat’em yilebığe

 Zequre wah’tem juç’ıjığe kith’re l’aşö yéwejığe çezuw xeğath’ığe xewtığen fay. Çezuw xeğath’ığeme yafızegu yize peşışağe (cm 100) zı metrem fedize h’une çezuw xeğath’ığe feş`ığen fay. Xate yat’em hamlıw be xesıme baklecanxer wumığat’ısı rapş`e yébzım diş`iğe awu yéwoğen fay.

 

Ç’exer fabe zı ç’ıp’egorem şığahazerığe hasexeme Mezaye mazem yipere thamafem xeşüwteştıx amırimi çezuw çezuwe xeşüwteştıx. Zı pl`imem (m² ) gr 5- 6

téteraze zewuje zepıte çezuwum xeşül’haştıx. Ş`enığem kışnewujı ç’exeme yaşıu yiujüğe 1cm fedize yipç’e ğaherezığe yat’e zexel’ır téptekonı t’eöqi pş`ıt’eqorem ç’exer éwh’umenım kışnewujı psı t’eöq téğapsepsen fay.

Ç’exer keç’ıse yithapexer 7-8 zı zıh’urem ç’ısığexer Melıl’feğu mazem yatoanere thamafem şewblağe yaze peşışağe cm 50 hune çezuw xeğath’ığexeme yaze peşışağeri cm 100 h’une a mafe şıpkem ğat’ısığen fay. Zıbğat’ısıxe kışnewujıremi pse psı yéttıne şıt.

 

Baklacanıxeme yébzır cade şüı yal’eğu. Baklacan zışıdğat’ısıştı ç’ıp’em wumığat’ısı rap’ç’e zı dekarım 4-6 yafızegu téfe şüe sığe bılım yébzıre ay deapıane fosfor xel’e yébzıre azot yébzır diş`iğe yiznıko téwtenızı adere kanere yiznıkori yapere psı éğahanım yipe téwtéğen fay.

Azot xel’ı yébzı zı dekarım kg/da 21 N,

Fosfor xel’ı yébzı zı dekarım kg/da 10 P2O5 zi xemıhağe yétığen fay.

 

Baklacanır kedğası zıh’uç’e zıbğat’ısıxe kışnewujı édğahağe pse psım kışnewujı waşö qoaç’em yépxığe mafe 15 - 20 nesıfe psı yéttıştep. Mıy kışnewujı psı faye zıh’uç’e psı be yéttışt. Nekığa kızeuxığem h’o mıh’o zel’epıte psı émığahanığen fay. Pkıxeme yaşıu yapere baklecan müşquxer kızpidzerem kışnewujı pkım yizerefayemç’e psı yétığen fay. Baklacan éç’ağexer wuğoyınığer kıznesırem wuğoyıkesi ğoyınığem kışnewujı psı yétınır zışımığağupşen fay. Yikesığo wah’tem zı thamafem ze psı ébğahagoreme pş`ışt. Amırıme yixah’o keç’eseşt yibaklacan müşquxeri dıcı h’uştıx.

 

baklacan yépl’ın ofıxer: Cüçen, psı éğahan, yisımecağere yiyağe kezğaç’ıxereme ya peé zı feğaharezığe wuh’un fay. Xatem yiğat’shağexe baklacan ç’ısexeme yaxah’o zı fejere wah’tem şéğawblağe  thamafit’`um (2) kışnewujı (1) zı cüçenığo woş`ezı yapere cüçenım thamafe 2-3 kışnewujı yat’`onere cüçenığor pş`e zıh’urem kıdiéç’ağe wus’ıxeri bğaqodınızı yat’em jı kişağe yilebığe kıxenağe h’unı peé çezuw fızeguxer zı t’`uo zışe cüçenım yüş`ağe yéç’ışt.

 

Yisımecağexer, yiyağe yézğaç’ıxereme yape keç’ıç’e
                  

Baklacan keğasınım kequre sımecenığeme yaneha wuztéşınıhanıxer wirüs re fusarium smecenığexer arı.
 

Wirüs: pkıxeme yaşıu lıde yépş`ığe yié yéş`ıx.

Fusarium: wirüsum fede hazere şınağo şıt.                         

Yiyağe yézğaç’ıxerer
 

Yébzı hamlıw: ç’ıse pkı ş`anexeme ya pşetıkıç’e yirewupş`ı.

Tığujı wus’ı:Pkım yipkıpsı ireşüzı pkır wodı yéş`ı yiğal’`epewi meh’u.

 
Becıh’ plıjıxer, thape s’’exer

 

Mı sımace psawo doğo ç’e xemç’e pş`eşt. Sımecağe zıxel’ı ç’ıp’em ç’e yéwute kışımğaç’ın fay.

 

Baklacanxer wu ğoyınım wuzfejeştır sıdı fede ş`ıç’e fayexemre, yinışe h’uğe, mıh’uğaş`e feyenığem fede zetéfığe feyenığeç’e wuğoyın fay wu ğoyınır ç’asedede kızıneremi baklacan müşquxer kartıjı meh’uxezı ya şöxeri peşı, yiç’exer pıte meh’u zı qotekesi pşkıjım wumıl’eijışüne meh’ujıx. Baklacan ğoyınığoem pkı ş`eğım yape kıpıç’ağe baklacan müşquxer épçıgörem wufejenızı ay kışnewujıre éçığomi careşte yixe étıxer épçıgoreme deqoayegorem éçığen fay. Wu ğoyınığem nesığe baklacanxeme ya ç’ıxer şejiyeç’e ç’ır zıpıtı pkım peblağe ç’ı ç’ıha yie pıwupç’ınxezı ya yinağexemç’e zefedizxer, ya şöxemç’e zefedexer şhaf şhafe ambalajıxeme zexemfızağe yaril’hağen fay.

 

Zı dekar Baklacan wulejınım sa/da 171.30 tśıfı qöaş`e , sa/da 2.54 makine qöaş`e lejaç’e peqoade. kg 4.000 keç’ı.