G’INI KABASKE - гыны къабаскъэ
Yis’’xer: Adıg’e: Arab: ملفوف ,Tr: Lahana, Fr: chou İng: cabbage, Rus: капуста Latin G’ını (Brassica oleracea)
Belıc wunağom şış. G’ını l’epkır be meh’u g’ını fıjı şha, g’ını more, brokoli g’ını, Bürüksél g’ını, thape g’ını, g’ınıf, g’ını kolen. Nekığe gını fede be zetéfığe şıtıx.
g’ını fıjı şhar s’’ıfıxeme şüı yal’eğo yaşke şıt. Xelı witamin re minéral maddéxemç’e s’’ıfıxeme yaxeth’ıç’ınığere ya psewunığem beç’e yişüağe yéç’e şıt. g’ını fıjı şhar ş`ımafe şxınıme yaqos’’ı yéğal’ep’eşüke şıt. Calsium, fosfor fede minéralxeme yapemış`e A, B1, B2, B12, re C witaminxemıç’i baye şıt. S’’ıne zereşhaperem fede g’ını şıhağe, g’ını ğaşöuğe, g’ını şxını zetéfığexeri yiraş`ı.
G’ını fıjı şha zetfığexer
g’ını fıjı şhaxer ya yinığeç’e g’ını şha s’’qu, g’ını fızegu şha, g’ını şha yinı, g’ını şha yinışe fede yaş`ıç’eç’e zetéfığex. Mıxeme yapemış`e kızşısıre ğe wah’témç’e g’ını pasexer, ğetxape g’ınıxer, ş`ımafe g’ınıxer, ğemafe g’ını fede zetéfığexer yiex.
Zıfaye woer kızışısıre ğexer
Waşö şıatağer zequre g’ını fıjı şhar, bjıha fejeğumre ğetxape yiç’ığoem yafızegu şıatağe wah’tem kışesıx. Ğemafe ğem kışısıre g’ını paser, mı wah’tem febedede zıh’urem g’ınım yégoawezı doğe mıh’uğe yéş`ı, yét’oane ğemafe şxını wus’ı şükont’eğaç’e zetéfığe be zereşıem peé ğemafem g’ını keağasırep. G’ını fıjı şhaxer adere g’ınıxeme yafede şıatağem zerequrem peé ºC 15.5 re ºC – 21.5 ya fızegu febağem şüışeje kışesı. ºC 24 yixe zıh’urem g’ını şhaxeme doğe zeqöas’’ışıha. Şeşı mafe febağem yafızegu yil’ı zebleh’uğer ºC 5 h’ume nah yéqu ºC -10 nefse yémıquğe feh’urep.
Zéqure yat’er
G’ınım adere wus’ı şükont’ğaçexeme yafedize yat’e zexez’ı yiep. Pşah’o xel’e yat’e leşım re yét’e lığı fede yat’e zebleh’uğe zawlem yéqo şıt. Neha doğe kitınıç’e yéqupere yat’er xel’ı minéralç’e baye leşı dede şımıte yat’er arı.
Ğat’ısığo wah’ter
G’ını ç’exer hasexeme ya xewtağe keç’ıx, ğaharezığe hasexeme cm 2.5 – 3 yik’uwağe ya xeğath’ığe, çezuwxeme yafızegu ç’exer cm 15 yazepeşışağe zırıze yaxetl’hanızı yişıu yat’e téwukudıyejışt. Ç’exeme yatél’ı yat’em yiujuğe cm 2.5 – 3 huşt. Ç’exer xemıl’ha rapç’e hasem xeğath’ığe çezuwxeme ya t’`oaç’e psıç’e ğaws’’ınığen fay. Ç’exer keç’e thape 3 – 4 şıpke yaé h’uğe g’ını ç’ısexer xatem zışıdğat’ısıştı ç’ıp’exeme, yaxeğath’ığe çezuwxeme, yaze peşışağe cm 50 – 70 h’une g’ını ç’ısexeme yafızeguxeri cm 45 – 60 h’une yaxeğath’ığexeme ya det’ğat’ıshajıştıx. Ğat’ısınır k’ös’’ı ş`ağer ziç’ıre xatem yét’onere ş`aç’e şıpş`eşüne meh’u. Ç’e yéwtınır jönığe mazem féjağe şışhah’u mazem nesfe zetéfığe kebğase pş`ım l’eişt. Keğasın ş`enır zépxığer bez’erım zışaşefıre waxter arı. Kesığe g’ınım yiğoyığor şepıwoğ mazemre xek’uwoğ mazer arı.
Yébzı yétıç’e
Tahape yinı be zıpıtı h’ure g’ınır kızışısıştı yat’em yixeth’ıç’ınığe maddémç’e baye h’un fay. Ay peé blım yébzı sığem şışe zı dekarım ton 4 – 5 tétekoğen fay. Fosfor yébzım yizeç’erer
Ğatısığoem yape, azot yébzıri t’`uo zefegoşığe, ğat’sınım kışnewujı yiznıkor, adere kenağe nıkori yét’oanere cüçönığom yétığen fay.
Yépl’ıç’e
G’ını fıjı şha keğasınım kindede pımıl’ağo meh’u pase ğat’sığe zıh’urem fabe qoaç’em yépxığe psı feyene meh’u. Kıxaç’ere wus’ı hawliyém yibağeç’e cüçönığo 1 – 2 feyeşt.
Yiyağe yézğaç’ıre has’’ı wus’ıxer
G’ını hant’rap’iy, pş`eşeh’u re bjız’exeme ya yağe cade yiraxı ay peé inséktisit awu yéwoğen fay.
Ğoyın
G’ını şhaxer wuz faye yinığem zınesırem, zığat’ısığem şéğawblağe maze 3 – 5 kışnewujı wuğoyın l’eine meh’u. Neha bere şepıwoğ mazem şıfeje ğetxapem nefse wuğoyın l’eç’ışt.
