Maḣçe - махъчъэ
Yis’’exer: Adıg’e: Mah’çe, Arab: جمل Tr:Deve, İn: Camel, Fr: Chameau Rus: верблюд,Latin: Camelus
zı sıc zié mah'çe
Mah’çe, Mah’çemdexeme (Camelidae) yawunağo Camelus yizet’éfığer zığah’ure wunerıp’u bılımım yis’’e. Mah’çexer hal’e zehanım, tét’shanım zereşhaperem feşhafe yişep’s’’ane, yis’ı, yişö re yilıç’i şhapezı ay peé yap’ure zı bılım ş`ağo.
Mah’çem yizetéfığe t’ur Hindistan, Pakistan, Afganistan, İran, Suriye, Arabistan fede Tığap’e Asya düwelxemre Afrika’m kışağasıre z ısıc zie Mah’çe (C. doremedarius) re Fızegu Asya’m kışağasıre sıcit’u zie Mah’çexer (C. bactrianus) arı.
Yiş`ıç’e
Yiş`ıç’em yenaha kıxeşırer yisıc. Sıcım dağe şızeöğaş`e. L’ek’oje ç’haxer yie zeeç’ığe şabew lebjane t’umç’e h’ure yil’eguxeme pşah’o re wosım xemıbe rehate yiriqoşüne yéş`ı. Zı buğum kenerer l’ako t’ur zediz’ıgorem yejxeme yapesığe zı şaç’eç’e maşex. Yinebjıs’ıxer çezıwı t’um tete nebjıs’ı şım yine keğağune. Yithaqume ğoanexeme s’ıxer yarite, zıfayem yiğapıteşüre peğoanexer yiex. Ne şanıxer yie yi pemaç’e, yine ş`ıç’e re y ipe ş`ıç’e pşah’o, sape harze, woayeme yazeğıne şıtıx. Yi işö s’ı zetéfığe t’u tét. S’ı ph’aşexeme yaş`eğı étı s’ı şabexeme yézeğığe yie zağore şeç’ıxer yiraş`ı. Nehaberemç’e zexet’ıshagorem zeğapsefe, şısıxe hal’e zeretiraş`ıharem peé ş`ıgum nesıre yipkıişöxer lırğujığe meh’u. Ğaşe kezıhıre zı bılım. Bıslımenığemç’e yil pşxışüne (Helal) şıt.
Sıcı t'u zié mah'çe
Meleam, psım yiyezeğıç’e.
Mah’çe, °C 50 fabem mafe 8 mışxe psı yemışö şeeşü. Mı l’eh’anım yiqos’’ı yej yiwoteğuğem %22 fedizr yéğaqodı. S’’ıfım yipkı xetı psım %12'ır ziğaqodırem l’`e bete, Mah’çem, yipkı xetı psım %40'ur yiğaqodımi l’`erep. Mah’çer psı şımıenım adere zézğazeğırer mafem yipkı febağer °C 41 em nesıfe diğaç’ışüne zı ş`ıç’e zeriér arı. Ay yişüağeç’e mafem yifebaşem psı yiğaqodıç’e yenaha maç’e yeş`ışü. Şeşı şıami yipkı febağe °C 30 nesıfe kirağafexışü. Mah’çexer zeşöne psı zağotırem ze yeşöğum litre 80-90 fedize psı yeşöx.
Değo yepl’ığe ğasağe Mah’çexer bılım ase meh’ux. Yal’ıh’uğom mebırsırıx, zıgubjırem mewjünçxe. Wutéşınıhane mes’ake, meştürex. Zı sıc zie mah’çem yih’u zıgubjırem yije ujı zı bjınt’ıu fediz yiqos’’ı jı yite pl’ıjışö şereb kıgopşı. Mah’çexer adere bız’aşö blımxeme yafede l’fegorem mebağoex.
Yaşıaç’e
Mah’çexer woğu qoaç’em yazeğe şxın maér firiko, şxını zimığotırem kas’ıxemre wus’ı ğuğexemç’e zızğaşxeire zı bılım. Firikune şxını zimığotırem yisıcı dağer zıdeiğı. Sıcım yirawbıtere dağer l’epkı zetéfığem re yaşxaç’e ş`ıç’em yepxığe zébleh’u. Değo xeth’ıç’nığe zie Mah’çexer kg. 700-900 nesışüx. Değo yağaşxere Mah’çexeme
Ğaşe kahı, Bıslımenxeme yilı, yişep’s’’ane yaşxı (Helal)e şıt.
Zıtxığer
Hatko Nuri Ersoy
Telif hakk tarafıma aittir basım ve yayını izine tabidir.
|
