Ble - блэ
Yis’’exer: Adıg’e:Ble, Arab: ثعبان Tr:Yılan, İn:Snake Fr: Serpent Rus: змея, Latin: Serpentes
Blexer, Serpentes yixere k’upım, l’ako zimıe lı şxaqo s’’enl’aqox.
Serpentes yixere k’upım dıxetıxer, l’ako zimıe hampl’ıjxemre are yithaqume pımıtığeç’e, re nap’e zeramıemç’e zexepfım wol’eix. Blexeme yaişöxer zeşıu keqoağe pulxeme yawuh’umağe, éktotérmik amniyot txıbzıyex. Ble zetéfığe ber, yatep’aşe şıtı hampl’ıjxeme yayem neha be zerıtıp’e yiew şha yaşüet. Mı ş`ıç’em, blexeme yajepkı zeuç’ıç’e neha be yéş`ızı, yéjırım yişha neha yinew yiwuağexer yije déğafeşüzı yédırıx. Yapkıxer zejü h’uraye zereşıtım peé yaqos’’ı (şejiyaşem fede) pkı t’urıt’uxer zediy zediye zır aderem yişıu téte ğazefağe meh’ux.
Blexer Antarktika re xıt’ıgu beme yapemış`e dünayém yizeç’ere xeğogum şepsewux. Zetéfığe 456 l’epk re 2900'üm nehabe zetéfığe zie wunağo15 meh’u. Leptotyphlops carlae zetéfığe s’’ıqum yiç’hağe cm.10 kaqo, pitonxemre anakondaxer metre 7.6 nese ç’haşe meh’ux. Yawujırem yağotığaé Titanoboa ziraore zetéfığem kıénıjığe pkışüğem yiç’ıhağe metre 15 keqo. Türkiye'm zetéfığe 47 ble şepsewu.
Bleme yenahaberem awu yiep. Awu zie blexeme ya awur, yapiyime zışawuh’umenım neha yawuştıxer yağawutebjene zidaığı. Zağoreme ya awuxer zı s’’ıfır yiğal’`enı fedize l’eşı meh’u. awu zimıe blexeme yawuaştıxer pse pıte yadırı amırıme ziraşeç’ızı yafızı yéğal’`e. Blexer yal’eğuç’eç’e awu yia yimıa zexepfışünır kinişe meh’u, ay peé wömıqoal’`e peşıje wuh’ume neha şüı h’uşt.
Blexeme, neha beremç’e metre şım neha peşıjer yil’eğuşürep. Mexer yi pe ğoanemç’e yémıwo, yibzeguç’e zexefı. Yabzeguxer k’oah’om fede ç’ıhaw, bzegum yis’ıpe t’umç’e woşömç’e , ş`ıgumç’e kaqore mexer yewu. Je qos’’ım zirikudiyerem bzegupem pıhağe mexer jepkım yi jakobson pk’ım me zexefıç’e yiretıjı. Engerek blexeme awu zixal’hağe wuağer yibzeguç’e yiwujı yéhazı yil’`ağe yéğotıjızı yédırı. Blexeme ya pe ğoanexer yije ğapıtağe zıh’urem yixere jepkım yijı ğoaneme yatéterazezı, yije zeümıxew pe ğoanemç’e jı kişem yél’ei. Yiwuağer yidırı zıh’urem jer zeuxığe zereh’urem peé pe ğoanexemre jepkı ğoaner zepıç’ğe meh’u. ay fede wah’tem yipkı qos’’ım yil’ı jı şerebım yitı jım şışe k’éşe.
Blexeme thaqume pış zeramıam peé degux yaşüeş`ıştığ. Yazepkıre yathaqume fızegum kumışha zerewubıtığe zeriém peé yat’em yiriğaure makexem re ç’ezezıxer zexéxışü. Yijepk ş`ıgu şıum tézıl’hare wodıcın plem beç’e peşıjem kışıure şı l’ako makexer rehatew zexexışü. Blexer zıdeşısıre ç’ıp’em bleç’ıre s’’ıfır yil’e make ziğaurem zı blem téterazerep. Blem yiawu yiwuarer l’eşew yiğat’ıqunım şhape. Awu zie blem yi s’e zıupçırem mafe başe témıqo yiş`erş`e s’e kıoç’ejı. Blexeme yaşöxer, yaç’ıhağexer zetéfığe meh’ux.
Yabeğoaç’e:
Blexer ç’es’’ıxegorem mebağox. Ç’enç’me kariç’ıre şırıme yaişöxer ble yinim yişö fede meh’u. keh’ure şırıxer yéj yéje zepl’ıjıx. Boa, anakonda re engerek blexeme yaşırıxer kafımi mır l’afaç’e terezep. Ç’enç’exer yane yinıbe yil’e şırır ç’eç’em yik’iç’ığo kızerenesırem peé zeuç’ığe ç’enç’eme k’iç’ırer kil’fığem fede meh’u. Mı h’uç’em “ovoviviparite” yirao. Yiğumığor maze t’u.
Zağore yizetéfığexer
* Yipşere wunağo: Booidea
* Aniliidae
* Anomochilidae
* Boidae
* Bolyeriidae
* Cylindrophiidae
* Loxocemidae
* Pythonidae
* Tropidophiidae
* Uropeltidae
* Xenopeltidae
* Yipşere wunağo: Typhlopoidea
* Anomalepididae
* Leptotyphlopidae
* Typhlopidae
* Yipşere wunağo: Colubroidea
* Acrochordidae
* Atractaspididae
* Colubridae
* Elapidae
* Hydrophiidae
* Viperidae
