Babış - Psıçet - бабыш - псычъэт

Yis’exer: Adıg’e: Babış, Psıçet, Arab: بط Tr:Ördek, İn: Duck Fr: Canard Rus: утка Latin: Anatidae

Babışxer Anatidae wunağoem yixereme yaşışı bzıwuxer arı. Dünayem yi psıl’e ç’ıp’e pstewum peblağe hazereme yaşıpsewure, yilakoxeme l’erıbze yaribzağe psı bzıwuxeme yiraore s’’e.

Psı wuçöağe, psıp’s’’e, psıh’o ujıxer jüı yél’eğupe. Fabje şere psıh’oxem re xım şıpsewurexeri şıex. P’uğoaşüe zereşıtım peé, wunerıp’u zetéfığe be kéğasığ. Türkiye`m şıpsewure babışxer zı l’epkı zawulem yizexequhağemç’e kéğasığ. Şıle düwelxeme, yeğaasağe Kampbel, Pekin, Ruen fede zıl’epkı kabzexer şıex. Wune babışxer, mığaasağe şhawus’şöe babışım tiraxığex.  Upepkı paéw, yil’akoxeme l’erıbze yaribzağe, yéj yepesığe l’aşe qoaç’e yiew, wak wak make yiğao zı bzıwu. Yil’ako ç’k’oxer yipkı ibim neha peblağe zereşıtı peé, qoxe zıh’urem k’inışüxe yal’eğu. H’uxer, bzıxeme yenaha téplaç’e yea neha yını meh’u.  ş`ımafem re ğetxapem yalıxer neha aşü`ı meh’uzı  mığaarısağexeri a l’eh’anım be yawuax. Wunerıp’uxer yilı re yiç’enç’e peé yap’u. woşxım, şıam yézeğe zı bzıwu. H’uxeme yaişöxer ğaleğa lıdıx, yaşöxer wus’ışö, fıjışö, yéjaşö, şüh’oant’e, şü`ıs’’e, kolenışö meh’ux. Bzıxeme yaişöxer neha şöak’ow neha şö zebleh’uğe maé meh’u. zağore zetéfığeme yah’uxemi, yabzıxemi yaişöxer şöak’o meh’u. Amerika’m be şap’ure misk babışxeme ya işöxer fıjı. 


 

Ğemafem babış h’um yis’ıxer yétekuzı, bzıxeme yafede şü`ıs’’aşö şöak’o s’ıxer katéç’e. Yis’ıxer ğurjem fede zır zım yişıu keqoağe şıtıx aypeé yisıu kıteşxere psır yéeşexı. Yis’ıxeme psı yaxehami psı yimıwubıte s’’aşüte zereşıtım peé yéeşexı, ay peé psım kıxeç’ı bete yi işö meşeph’ıjı.  babışım yiç’ıpkı ş`eğım él’ı dağem  yipe xéğawozı yis’ıxeme yiupepkıç’e yaşefe areşteç’e s’ıxer s’’eşütene yéş`ı.

Babışxer değo yésew, psım zıirase zı bzıwux. yatxis’’exer xewk’ubağe, yabğegupexer yipe yipşığe şıtıx.  Yiupepk p’aé bıh’ow yıişö lıpseç’e baye zı şö tél’e yiujıxer ledexe şıtıx. Psım zıiresezı ş`eğım el’ı psıncır  yiupepkıç’e zeiş`egorem has’’wus’’e xesım  zıfepl’ıha. Yije psıncı psı zexel’ı t’equr déğah’ozı yibzegu yipe, yiwujı yiğaqogorem psıncı psı zexel’ır yiupepkı ledexıxemç’e k’idéğaç’ıjızı xesı hamluw, şüh’ont’eğaç’e çexeme yafedexer yije qos’’ı kıdenexezı axer yeşxıx. S’’iğıxer, has’’wus’’xer,hant’ırako  şırıxer re ps’ejiy s’’ıqun fede yağotıre pstewur yaşxı.  Nıbes’’aşe zereşıtıxem peé zağore zı hant’ırako yinır zerepsawo yaşxıne yiwujı yihaxe meh’u. xım şıpsewure zağore babış zetéfığexemi, ps’ejiy re şöap’e zıtél’ı has’’wus’’xemç’e zéğaşxei.

Psım zıiriserem yiupepkı şıum tétı pe ğoanexeme psı yarimhanı peé yéğapıte. Babışxeme yipe ğazağe yal’ebjane şım yafızegu l’erıbze yarıbzağe şıt. Yiwujıre l’ebjanexer wut’upşığe şıtıx. Ş`ıguşıum k’inıç’e şıqore babışxer, psım rehate şızéqox. Mığaasağe babış zetéfığexer çıg’ı şüğe goanexeme,  k’oandexeme nıbğe yaşeş`ızı yéç’as’’e. Şhawus’ışö babışım, thaqumeç’ıhaxeme kaénıjığe k’ubanexeme nıbğe yiraş`ıhazı yéç’as’’ex. Mığaasağe babışxer be zeşğıxe mepsewux. Ş`ımafem febeps’’ı xeğogum zeş`iğıxe mek’oşıx. Wunerıp’u babışxer neha maç’e zeş`iğıxe mepsewux. Neha beremç’e zı h’um babış bzı pl’`ı téfe.

Wo qoaç’em yépxığew, neha beremç’e Mezay re Jöneğu mazem ç’es’’ıne féjex. Kaç’es’’ığem yibağe 15-20 fedizı zıh’urem babış  bzır meğoal’ha. Yiğolhağo mafe 28-29 fediz. Mıl’eh’anım yiqos’’ı zı babış bzım 50-60 ç’enç’e kéç’es’’ı. Keh’ure babışjiyéxer ş`exe mel’eşıxezı  maze başe témıqo ç’es’’ıne féjex. Laje jime zı babış bzır yil’es,  7-8 fedize meç’es’’ışü.  yıl yumurtlayabilir. Wunerıp’u babışxer yil’es  20-30 fedize mepsewux.