Çetı - чъэты
Yis’’exer: Adıg’e:Çetı Arab: دجاج Tr:Tavuk İn: Chicken Fr: Poulet Rus: курица Latin: Phasianidae
Çetı (Gallus gallus domesticus), sülüngiller (Phasianidae) wunağom şışe wunerıp’e yeğaasağe zı bzıwu zetéfığ. Hindistan'nm Asya'm Tığap’etığekıéç’ıp’e bğumç’e kenere Hint bzıwu plıj ç’ıp’em k’iç’ığew yaşüeş`ı. Yaişöxer fıjı, şüs’’e, pl’ıjı, yéjaşö, kolenı fede be zetéfığe meh’u. çeteş yinıxeme yaşap’uxereme ya işöxer neha beremç’e fıjışö, pl’ıjışö meh’ux. Kaç’es’’ıre ç’enç’exemi ya şöxer fıjışö, pl’ıjışö meh’ux.
Çetıxer mıbıbıre bzıwuxeme yaşış. Yiç’enç’e re, yilı pe.é yap’ux. Ç’enç’eç’e mebağo. Wus’ı şxaqo zı bzıwu, ayfeşfe ğajöxer, hazere çetıusxer, psezıpıtı has’’wus’’ı s’’ıquxer yaşxı,.
Çetıxeme zeritı ş`ıçemç’e s’’exer yiratı. Keh’uğaéxeme çetıjiye. Neha l’ee anaé, h’uxeme atakaé, yını h’uğaxe bzım çetı, h’um atake yirao.
Çetı keğasıp’eme yaçeteşıxer yinı atığe şıtıx. Yifızeguğoç’e 10.000 lı çetı, amırıme
4. 000 ç’enç’e çetı yarifenı fedize yinı hazere yaş`ıx. Pesere çeteşıxer wunexeme yadiyi şıtew l’h’ançe yenaha be 50 fedize çetı yifene, s’’ıqo şıtığex. Cı yaş`ıre çeteş yinıxer (yéjyéje wunefıre, éléktirikç’e ğawunefığe) fede yiğanefı ş`ıç’emç’e, (ş`ıgum tétıxew, h’ağematem yisıxe) fede çetım yikeğasıç’e ş`ıç’emç’e, jı yatıç’eç’e, yiğafabaç’e sistemımç’e, yağaşxen ş`ıç’emç’e zetéfığew çeteş ş`ıç’eç’e yaş`ıx.
Lı çetı keğasıç’em, zımetre pl’emiyem 15 re 18 fedize çetı téfen hesapıç’e yağaterezı. Yifebağe ş`ımafem derece15.18 yafızego, ğemafem derece 25 yixe wubıtığen fay. Çetıjiyexer k’izişıre maçinexemç’e yikune yeğafabe. Usı yatıç’er aç’e, maçineç’e usıl’exeme yaritakogorem yéğaterezı.
Ç’enç’e çetıxer yiperem fede ş`ıgum téte yamıp’e, h’ağemateme yarise yap’u. Çetı keğasıp’exeme, çetıxer zırıze zirağat’shaxere hağematexer şı, pl’`ır zeşıu zetitağawuçögorem zı ş`ıç’e yiratı. Mateh’ağexeme yaş`eğıxer çetıme kaç’es’’ıre ç’enç’exer két’ırğoxını fedize y’eğazıxığe yaş`ığe şıtıx. Hakoaşöxeme kadet’ırğore ç’enç’exer kéqoç’ıre bantım tél’e otomatik ğoyiç’e yawğoyıx. Çeteş mezaxe ziraore çeteşıxeme yeğawunefıç’e éléktirikç’e yağewnefe zereşıtım peé şhanupşexer yeap. Çetıxeme yaç’es’’ığo ğaterezınımç’e éléktirikç’e ğawunefığe çeteşıxer neha yéqo şıt. Mafe nefıç’e ğawunefığe çeteşxer çet anaé, thaçet, babış fedexemç’e neha değu meh’u.
Zıtxığer
Hatko Nuri Ersoy
Telif hakk tarafıma aittir basım ve yayını izine tabidir.
