Zığapç`ıp’e şöamp’e - зыгъапчъIыпIэ шъоампIэ
Yis’’exer: Adıg’e: Zığapç`ıp’e şöamp’e, Arab: صرصور Tr:Hamam böceği, İn:Cockroach, Fr:Cafard Rus: таракан Latin: Blattodea
Zığapç`ıp’e şöamp’e, Blattodea (zağore Blattaria s’’eri yirao) k’upur zış`ıre has’’wus’’zetéfığeme yiraore s’’er arı. K’upım yis’’exer Yunan bzem blatta guş`am téç’ığex. Guşam feoağe “zığapç`ıp’e şöamp’e” arı. Wunağo şhafı 6 téç’ığe 3.500 zetéfığe yie şıt. Zığapç`ıp’e şöamp’exer, metre 2.000 neha atığe re kupe xeğogume yapemış`ıre, dünayém yixeğogu pstewum şıex. Yézeğıç’e yae haywanıx. Radyasyonum peénéx, şxını zexez’ yaş`ırep. Yaşha zıpıçırem mafe 9 fedize mepsewuşü.
Mmıxe yapkıxer (dorso-ventral ) ğapl’`ağe şıtıx. Yil’akoxemre yiantenxer ç’hax. Blattella germanica`m yiç’hağe cm . 1,5 fedize meh’u. yişö kahwaşö. H’uxe re bzıxeme ya tamexer yapkıme yapeşıx. Blatta orientalis`ım yiç’hağe cm 2,5 fediz. Yişö şü`ıs’’e. Yatamexer yapkıme yaşizıx. Periplaneta americana'nem yiç’ıhağe cm. 3 fediz. H’um re bzım ya tamexer yapkıxeme yapeşıx.
Mıxer (parazit) txıs’’erıl’xep. Şhaç’erem sımecağe zetéfığexer yapkıxemç’e zéraha. Zığapç`ıp’e şöamp’eme, kolera, tifo, verem, basilinin, Entamoeba coli, E. histolyrica, Balantridium coli, Giardia intestinalis kistxer yapkıç’e zebg’raxızı yapağaha.
Yape wukeç’ınır k’ine şıt. Ş`exe mebağox. Yape wukeç’ıne zıh’urem mı şım fesakığen fay.
1- Mıxeme zızşağabıl’ıre depkı çağexer, ayfede zıdehaşüştı ğoanexer k’udeğen, ğapıteğen fayéx.
2- Xeixemre şxını kıénıjığexer zeuxığe kemığanen fay. Şxını kıénıjığexe wukobzığen fayex.
3- Yape keç’ıç’em yenaha psınç’er kimya azeğuç’e ğaqodıç’er arı. Miy peé yaşere azeğume yazırer, yağabıl’ıp’eme yat’ewutxeğen fay. Axeme kaénıjığe ç’enç’exeme kariç’ıştıxeme yapeé maze t’u yikınewujı zızşağabıl’ırem yiş`erış`e azeğu yatéwutxejığen fay.
Yizetéfığexer:
Türkiye'm zetéfığe şı şepsewu. Mıxer, Alman Zığapç`ıp’e şöamp’e (Blattella germanica), Tığekıéç’ıp’e Zığapç`ıp’e şöamp’e (Blatta orientalis) mre Amerikan Zığapç`ıp’e şöamp’e (Periplaneta americana)'er arı. Mıxeme yaşışe Tığekıéç’ıp’e Zığapç`ıp’e şöamp’er Türkiye'm yéj yixeğogum yixas’’wus’’ şıph’er arı.
